QVINTVS HORATII FLACCIARS POETICA
Hvmano capiti cervicem pictor eqvinam
ivngere si velit et varias indvcere plvmas
vndiqve collatis membris, vt tvrpiter atrvm
desinat in piscem mvlier formosa svperne,
spectatvm admissi, risvm teneatis, amici? 5
Credite, Pisones, isti tabvlae fore librvm
persimilem, cvivs, velvt aegri somnia, vanae
fingentvr species, vt nec pes nec capvt vni
reddatvr formae. "Pictoribvs atqve poetis
qvidlibet avdendi semper fvit aeqva potestas." 10
Scimvs, et hanc veniam petimvsqve damvsqve vicissim,
sed non vt placidis coeant immitia, non vt
serpentes avibvs geminentvr, tigribvs agni.
Inceptis gravibvs plervmqve et magna professis
pvrpvrevs, late qvi splendeat, vnvs et alter 15
adsvitvr pannvs, cvm lvcvs et ara Dianae
et properantis aqvae per amoenos ambitvs agros
avt flvmen Rhenvm avt plvvivs describitvr arcvs;
sed nvnc non erat his locvs. Et fortasse cvpressvm
scis simvlare; qvid hoc, si fractis enatat exspes 20
navibvs, aere dato qvi pingitvr? Amphora coepit
institvi; cvrrente rota cvr vrcevs exit?
Deniqve sit qvod vis, simplex dvmtaxat et vnvm.
Maxima pars vatvm, pater et ivvenes patre digni,
decipimvr specie recti. Brevis esse laboro, 25
obscvrvs fio; sectantem levia nervi
deficivnt animiqve; professvs grandia tvrget;
serpit hvmi tvtvs nimivm timidvsqve procellae;
qvi variare cvpit rem prodigialiter vnam,
delphinvm silvis adpingit, flvctibvs aprvm. 30
In vitivm dvcit cvlpae fvga, si caret arte.
Aemilivm circa lvdvm faber imvs et vngvis
exprimet et mollis imitabitvr aere capillos,
infelix operis svmma, qvia ponere totvm
nesciet. Hvnc ego me, siqvid componere cvrem, 35
non magis esse velim qvam naso vivere pravo
spectandvm nigris ocvlis nigroqve capillo.
Svmite materiam vestris, qvi scribitis, aeqvam
viribvs et versate div qvid ferre recvsent,
qvid valeant vmeri. Cvi lecta potenter erit res, 40
nec facvndia deseret hvnc, nec lvcidvs ordo.
Ordinis haec virtvs erit et venvs, avt ego fallor,
vt iam nvnc dicat iam nvnc debentia dici,
pleraqve differat et praesens in tempvs omittat,
hoc amet, hoc spernat promissi carminis avctor. 45
In verbis etiam tenvis cavtvsqve serendis
dixeris egregie, notvm si callida verbvm
reddiderit ivnctvra novvm. Si forte necesse est
indiciis monstrare recentibvs abdita rervm, et
fingere cinctvtis non exavdita Cethegis 50
continget dabitvrqve licentia svmpta pvdenter,
et nova fictaqve nvper habebvnt verba fidem, si
Graeco fonte cadent parce detorta. Qvid avtem
Caecilio Plavtoqve dabit Romanvs, ademptvm
Vergilio Varioqve? Ego cvr, adqvirere pavca 55
si possvm, invideor, cvm lingva Catonis et Enni
sermonem patrivm ditaverit et nova rervm
nomina protvlerit? Licvit semperqve licebit
signatvm praesente nota prodvcere nomen.
Vt silvae foliis pronos mvtantvr in annos, 60
prima cadvnt, ita verborvm vetvs interit aetas,
et ivvenvm ritv florent modo nata vigentqve.
Debemvr morti nos nostraqve. Sive receptvs
terra Neptvnvs classes Aqvilonibvs arcet,
regis opvs, sterilisve div palvs aptaqve remis 65
vicinas vrbes alit et grave sentit aratrvm,
sev cvrsvm mvtavit iniqvom frvgibvs amnis,
doctvs iter melivs, mortalia facta peribvnt,
nedvm sermonem stet honos et gratia vivax.
Mvlta renascentvr qvae iam cecidere, cadentqve 70
qvae nvnc svnt in honore vocabvla, si volet vsvs,
qvem penes arbitrivm est et ivs et norma loqvendi.
Res gestae regvmqve dvcvmqve et tristia bella
qvo scribi possent nvmero, monstravit Homervs.
Versibvs impariter ivnctis qverimonia primvm, 75
post etiam inclvsa est voti sententia compos;
qvis tamen exigvos elegos emiserit avctor,
grammatici certant et adhvc svb ivdice lis est.
Archilochvm proprio rabies armavit iambo;
hvnc socci cepere pedem grandesqve cotvrni, 80
alternis aptvm sermonibvs et popvlaris
vincentem strepitvs et natvm rebvs agendis.
Mvsa dedit fidibvs divos pverosqve deorvm
et pvgilem victorem et eqvom certamine primvm
et ivvenvm cvras et libera vina referre. 85
Discriptas servare vices opervmqve colores
cvr ego, si neqveo ignoroqve, poeta salvtor?
Cvr nescire pvdens prave qvam discere malo?
Versibvs exponi tragicis res comica non vvlt;
indignatvr item privatis ac prope socco 90
dignis carminibvs narrari cena Thyestae.
Singvla qvaeqve locvm teneant sortita decentem.
Interdvm tamen et vocem comoedia tollit,
iratvsqve Chremes tvmido delitigat ore;
et tragicvs plervmqve dolet sermone pedestri 95
Telephvs et Pelevs, cvm pavper et exvl vterqve
proicit ampvllas et sesqvipedalia verba,
si cvrat cor spectantis tetigisse qverella.
Non satis est pvlchra esse poemata; dvlcia svnto
et, qvocvmqve volent, animvm avditoris agvnto. 100
Vt ridentibvs adrident, ita flentibvs adsvnt
hvmani voltvs; si vis me flere, dolendvm est
primvm ipsi tibi; tvm tva me infortvnia laedent,
Telephe vel Pelev; male si mandata loqveris,
avt dormitabo avt ridebo. Tristia maestvm 105
voltvm verba decent, iratvm plena minarvm,
lvdentem lasciva, severvm seria dictv.
Format enim natvra privs non intvs ad omnem
fortvnarvm habitvm; ivvat avt impellit ad iram,
avt ad hvmvm maerore gravi dedvcit et angit; 110
post effert animi motvs interprete lingva.
Si dicentis ervnt fortvnis absona dicta,
Romani tollent eqvites peditesqve cachinnvm.
Intererit mvltvm, divosne loqvatvr an heros,
matvrvsne senex an adhvc florente ivventa 115
fervidvs, et matrona potens an sedvla nvtrix,
mercatorne vagvs cvltorne virentis agelli,
Colchvs an Assyrivs, Thebis nvtritvs an Argis.
Avt famam seqvere avt sibi convenientia finge
scriptor. Honoratvm si forte reponis Achillem, 120
impiger, iracvndvs, inexorabilis, acer
ivra neget sibi nata, nihil non arroget armis.
Sit Medea ferox invictaqve, flebilis Ino,
perfidvs Ixion, Io vaga, tristis Orestes.
Siqvid inexpertvm scaenae committis et avdes 125
personam formare novam, servetvr ad imvm
qvalis ab incepto processerit et sibi constet.
Difficile est proprie commvnia dicere, tvqve
rectivs Iliacvm carmen dedvcis in actvs
qvam si proferres ignota indictaqve primvs. 130
Pvblica materies privati ivris erit, si
non circa vilem patvlvmqve moraberis orbem,
nec verbo verbvm cvrabis reddere fidvs
interpres nec desilies imitator in artvm,
vnde pedem proferre pvdor vetet avt operis lex. 135
Nec sic incipies, vt scriptor cyclicvs olim:
"Fortvnam Priami cantabo et nobile bellvm".
Qvid dignvm tanto feret hic promissor hiatv?
Partvrient montes, nascetvr ridicvlvs mvs.
Qvanto rectivs hic, qvi nil molitvr inepte: 140
"Dic mihi, Mvsa, virvm, captae post tempora Troiae
qvi mores hominvm mvltorvm vidit et vrbes".
Non fvmvm ex fvlgore, sed ex fvmo dare lvcem
cogitat, vt speciosa dehinc miracvla promat,
Antiphaten Scyllamqve et cvm Cyclope Charybdim. 145
Nec reditvm Diomedis ab interitv Meleagri,
nec gemino bellvm Troianvm orditvr ab ovo;
semper ad eventvm festinat et in medias res
non secvs ac notas avditorem rapit, et qvae
desperat tractata nitescere posse relinqvit, 150
atqve ita mentitvr, sic veris falsa remiscet,
primo ne medivm, medio ne discrepet imvm.
Tv qvid ego et popvlvs mecvm desideret avdi,
si plosoris eges avlaea manentis et vsqve
sessvri donec cantor. "Vos plavdite" dicat. 155
Aetatis cvivsqve notandi svnt tibi mores,
mobilibvsqve decor natvris dandvs et annis.
Reddere qvi voces iam scit pver et pede certo
signat hvmvm, gestit paribvs conlvdere et iram
colligit ac ponit temere et mvtatvr in horas. 160
inberbvs ivvenis tandem cvstode remoto
gavdet eqvis canibvsqve et aprici gramine Campi,
cerevs in vitivm flecti, monitoribvs asper,
vtilivm tardvs provisor, prodigvs aeris,
svblimis cvpidvsqve et amata relinqvere pernix. 165
Conversis stvdiis aetas animvsqve virilis
qvaerit opes et amicitias, inservit honori,
commisisse cavet qvod mox mvtare laboret.
Mvlta senem circvmvenivnt incommoda, vel qvod
qvaerit et inventis miser abstinet ac timet vti, 170
vel qvod res omnis timide gelideqve ministrat,
dilator, spe longvs, iners avidvsqve fvtvri,
difficilis, qvervlvs, lavdator temporis acti
se pvero, castigator censorqve minorvm.
Mvlta fervnt anni venientes commoda secvm, 175
mvlta recedentes adimvnt. Ne forte seniles
mandentvr ivveni partes pveroqve viriles;
semper in adivnctis aevoqve morabitvr aptis.
Avt agitvr res in scaenis avt acta refertvr.
Segnivs inritant animos demissa per avrem 180
qvam qvae svnt ocvlis svbiecta fidelibvs et qvae
ipse sibi tradit spectator; non tamen intvs
digna geri promes in scaenam mvltaqve tolles
ex ocvlis, qvae mox narret facvndia praesens.
Ne pveros coram popvlo Medea trvcidet, 185
avt hvmana palam coqvat exta nefarivs Atrevs,
avt in avem Procne vertatvr, Cadmvs in angvem.
Qvodcvmqve ostendis mihi sic, incredvlvs odi.
Neve minor nev sit qvinto prodvctior actv
fabvla, qvae posci volt et spectanda reponi; 190
nec devs intersit, nisi dignvs vindice nodvs
inciderit; nec qvarta loqvi persona laboret.
Actoris partis chorvs officivmqve virile
defendat, nev qvid medios intercinat actvs,
qvod non proposito condvcat et haereat apte. 195
Ille bonis faveatqve et consilietvr amice
et regat iratos et amet peccare timentis;
ille dapes lavdet mensae brevis, ille salvbrem
ivstitiam legesqve et apertis otia portis;
ille tegat commissa deosqve precetvr et oret, 200
vt redeat miseris, abeat Fortvna svperbis.
Tibia non, vt nvnc, orichalco vincta tvbaeqve
aemvla, sed tenvis simplexqve foramine pavco
adspirare et adesse choris erat vtilis atqve
nondvm spissa nimis complere sedilia flatv, 205
qvo sane popvlvs nvmerabilis, vtpote parvos,
et frvgi castvsqve verecvndvsqve coibat.
Postqvam coepit agros extendere victor et vrbes
latior amplecti mvrvs vinoqve divrno
placari Genivs festis impvne diebvs, 210
accessit nvmerisqve modisqve licentia maior.
Indoctvs qvid enim saperet liberqve laborvm
rvsticvs vrbano confvsvs, tvrpis honesto?
Sic priscae motvmqve et lvxvriem addidit arti
tibicen traxitqve vagvs per pvlpita vestem; 215
sic etiam fidibvs voces crevere severis
et tvlit eloqvivm insolitvm facvndia praeceps,
vtilivmqve sagax rervm et divina fvtvri
sortilegis non discrepvit sententia Delphis.
Carmine qvi tragico vilem certavit ob hircvm, 220
mox etiam agrestis Satyros nvdavit et asper
incolvmi gravitate iocvm temptavit eo qvod
inlecebris erat et grata novitate morandvs
spectator fvnctvsqve sacris et potvs et exlex.
Vervm ita risores, ita commendare dicacis 225
conveniet Satyros, ita vertere seria lvdo,
ne qvicvmqve devs, qvicvmqve adhibebitvr heros,
regali conspectvs in avro nvper et ostro,
migret in obscvras hvmili sermone tabernas,
avt, dvm vitat hvmvm, nvbes et inania captet. 230
Effvtire levis indigna tragoedia versvs,
vt festis matrona moveri ivssa diebvs,
intererit Satyris pavlvm pvdibvnda protervis.
Non ego inornata et dominantia nomina solvm
verbaqve, Pisones, Satyrorvm scriptor amabo, 235
nec sic enitar tragico diferre colori
vt nihil intersit Davvsne loqvatvr et avdax
Pythias, emvncto lvcrata Simone talentvm,
an cvstos famvlvsqve dei Silenvs alvmni.
Ex noto fictvm carmen seqvar, vt sibi qvivis 240
speret idem, svdet mvltvm frvstraqve laboret
avsvs idem; tantvm series ivnctvraqve pollet,
tantvm de medio svmptis accedit honoris.
Silvis dedvcti caveant me ivdice Favni
ne, velvt innati triviis ac paene forenses, 245
avt nimivm teneris ivvenentvr versibvs vnqvam
avt inmvnda crepent ignominiosaqve dicta;
offendvntvr enim qvibvs est eqvos et pater et res,
nec, siqvid fricti ciceris probat et nvcis emptor,
aeqvis accipivnt animis donantve corona. 250
Syllaba longa brevi svbiecta vocatvr iambvs,
pes citvs; vnde etiam trimetris adcrescere ivssit
nomen iambeis, cvm senos redderet ictvs,
primvs ad extremvm similis sibi; non ita pridem,
tardior vt pavlo graviorqve veniret ad avris, 255
spondeos stabilis in ivra paterna recepit
commodvs et patiens, non vt de sede secvnda
cederet avt qvarta socialiter. Hic et in Acci
nobilibvs trimetris adparet rarvs, et Enni
in scaenam missos cvm magno pondere versvs 260
avt operae celeris nimivm cvraqve carentis
avt ignoratae premit artis crimine tvrpi.
Non qvivis videt inmodvlata poemata ivdex,
et data Romanis venia est indigna poetis.
Idcircone vager scribamqve licenter? An omnis 265
visvros peccata pvtem mea, tvtvs et intra
spem veniae cavtvs? Vitavi deniqve cvlpam,
non lavdem mervi. Vos exemplaria Graeca
noctvrna versate manv, versate divrna.
At vestri proavi Plavtinos et nvmeros et 270
lavdavere sales, nimivm patienter vtrvmqve,
ne dicam stvlte, mirati, si modo ego et vos
scimvs invrbanvm lepido seponere dicto
legitimvmqve sonvm digitis callemvs et avre.
Ignotvm tragicae genvs invenisse Camenae 275
dicitvr et plavstris vexisse poemata Thespis
qvae canerent agerentqve pervncti faecibvs ora.
Post hvnc personae pallaeqve repertor honestae
Aeschylvs et modicis instravit pvlpita tignis
et docvit magnvmqve loqvi nitiqve cotvrno. 280
Svccessit vetvs his comoedia, non sine mvlta
lavde; sed in vitivm libertas excidit et vim
dignam lege regi; lex est accepta chorvsqve
tvrpiter obticvit svblato ivre nocendi.
Nil intemptatvm nostri liqvere poetae, 285
nec minimvm mervere decvs vestigia Graeca
avsi deserere et celebrare domestica facta,
vel qvi praetextas vel qvi docvere togatas.
Nec virtvte foret clarisve potentivs armis
qvam lingva Lativm, si non offenderet vnvm 290
qvemqve poetarvm limae labor et mora. Vos, o
Pompilivs sangvis, carmen reprehendite qvod non
mvlta dies et mvlta litvra coercvit atqve
praesectvm deciens non castigavit ad vngvem.
Ingenivm misera qvia fortvnativs arte 295
credit et exclvdit sanos Helicone poetas
Democritvs, bona pars non vngvis ponere cvrat,
non barbam, secreta petit loca, balnea vitat;
nanciscetvr enim pretivm nomenqve poetae,
si tribvs Anticyris capvt insanabile nvnqvam 300
tonsori Licino commiserit. O ego laevvs
qvi pvrgor bilem svb verni temporis horam!
Non alivs faceret meliora poemata; vervm
nil tanti est. Ergo fvngar vice cotis, acvtvm
reddere qvae ferrvm valet exsors ipsa secandi; 305
mvnvs et officivm, nil scribens ipse, docebo,
vnde parentvr opes, qvid alat formetqve poetam,
qvid deceat, qvid non, qvo virtvs, qvo ferat error.
Scribendi recte sapere est et principivm et fons.
Rem tibi Socraticae potervnt ostendere chartae, 310
verbaqve provisam rem non invita seqventvr.
Qvi didicit, patriae qvid debeat et qvid amicis,
qvo sit amore parens, qvo frater amandvs et hospes,
qvod sit conscripti, qvod ivdicis officivm, qvae
partes in bellvm missi dvcis, ille profecto 315
reddere personae scit convenientia cviqve.
Respicere exemplar vitae morvmqve ivbebo
doctvm imitatorem et vivas hinc dvcere voces.
Interdvm speciosa locis morataqve recte
fabvla nvllivs veneris, sine pondere et arte, 320
valdivs oblectat popvlvm melivsqve moratvr
qvam versvs inopes rervm nvgaeqve canorae.
Grais ingenivm, Grais dedit ore rotvndo
Mvsa loqvi, praeter lavdem nvllivs avaris;
Romani pveri longis rationibvs assem 325
discvnt in partis centvm didvcere. "Dicat
filivs Albini: si de qvincvnce remota est
vncia, qvid svperat?. . . Poteras dixisse. -- Triens. -- Ev!
Rem poteris servare tvam. Redit vncia, qvid fit? "
Semis". An, haec animos aervgo et cvra pecvli 330
cvm semel imbverit, speramvs carmina fingi
posse linenda cedro et levi servanda cvpresso?
Avt prodesse volvnt avt delectare poetae
avt simvl et ivcvnda et idonea dicere vitae.
Qvicqvid praecipies, esto brevis, vt cito dicta 335
percipiant animi dociles teneantqve fideles.
Omne svpervacvvm pleno de pectore manat.
Ficta volvptatis cavsa sint proxima veris,
ne qvodcvmqve volet poscat sibi fabvla credi,
nev pransae Lamiae vivvm pvervm extrahat alvo. 340
Centvriae seniorvm agitant expertia frvgis,
celsi praeterevnt avstera poemata Ramnes.
Omne tvlit pvnctvm qvi miscvit vtile dvlci,
lectorem delectando pariterqve monendo;
hic meret aera liber Sosiis, hic et mare transit 345
et longvm noto scriptori prorogat aevvm.
Svnt delicta tamen qvibvs ignovisse velimvs;
nam neqve chorda sonvm reddit qvem volt manvs et mens,
poscentiqve gravem persaepe remittit acvtvm,
nec semper feriet qvodcvmqve minabitvr arcvs. 350
Vervm vbi plvra nitent in carmine, non ego pavcis
offendar macvlis, qvas avt incvria fvdit,
avt hvmana parvm cavit natvra. Qvid ergo est?
Vt scriptor si peccat idem librarivs vsqve,
qvamvis est monitvs, venia caret, et Citharoedvs 355
ridetvr, chorda qvi semper oberrat eadem,
sic mihi, qvi mvltvm cessat, fit Choerilvs ille,
qvem bis terqve bonvm cvm risv miror; et idem
indignor qvandoqve bonvs dormitat Homervs;
vervm operi longo fas est obrepere somnvm. 360
Vt pictvra poesis; erit qvae, si propivs stes,
te capiat magis, et qvaedam, si longivs abstes;
haec amat obscvrvm, volet haec svb lvce videri,
ivdicis argvtvm qvae non formidat acvmen;
haec placvit semel, haec deciens repetita placebit. 365
O maior ivvenvm, qvamvis et voce paterna
fingeris ad rectvm et per te sapis, hoc tibi dictvm
tolle memor, certis medivm et tolerabile rebvs
recte concedi; consvltvs ivris et actor
cavsarvm mediocris abest virtvte diserti 370
Messallae nec scit qvantvm Cascellivs Avlvs,
sed tamen in pretio est; mediocribvs esse poetis
non homines, non di, non concessere colvmnae.
Vt gratas inter mensas symphonia discors
et crassvm vngventvm et Sardo cvm melle papaver 375
offendvnt, poterat dvci qvia cena sine istis,
sic animis natvm inventvmqve poema ivvandis,
si pavlvm svmmo decessit, vergit ad imvm.
Lvdere qvi nescit, campestribvs abstinet armis,
indoctvsqve pilae discive trochive qviescit, 380
ne spissae risvm tollant impvne coronae;
qvi nescit, versvs tamen avdet fingere. Qvidni?
Liber et ingenvvs, praesertim censvs eqvestrem
svmmam nvmmorvm vitioqve remotvs ab omni.
Tv nihil invita dices faciesve Minerva; 385
id tibi ivdicivm est, ea mens. Siqvid tamen olim
scripseris, in Maeci descendat ivdicis avris
et patris et nostras, nonvmqve prematvr in annvm
membranis intvs positis; delere licebit
qvod non edideris; nescit vox missa reverti. 390
Silvestris homines sacer interpresqve deorvm
caedibvs et victv foedo deterrvit Orphevs,
dictvs ob hoc lenire tigris rabidosqve leones;
dictvs et Amphion, Thebanae conditor vrbis,
saxa movere sono testvdinis et prece blanda 395
dvcere qvo vellet. Fvit haec sapientia qvondam,
pvblica privatis secernere, sacra profanis,
concvbitv prohibere vago, dare ivra maritis,
oppida moliri, leges incidere ligno.
Sic honor et nomen divinis vatibvs atqve 400
carminibvs venit. Post hos insignis Homervs
Tyrtaevsqve mares animos in Martia bella
versibvs exacvit, dictae per carmina sortes,
et vitae monstrata via est et gratia regvm
Pieriis temptata modis lvdvsqve repertvs 405
et longorvm opervm finis: ne forte pvdori
sit tibi Mvsa lyrae sollers et cantor Apollo.
Natvra fieret lavdabile carmen an arte,
qvaesitvm est; ego nec stvdivm sine divite vena
nec rvde qvid prosit video ingenivm; alterivs sic 410
altera poscit opem res et conivrat amice.
Qvi stvdet optatam cvrsv contingere metam,
mvlta tvlit fecitqve pver, svdavit et alsit,
abstinvit venere et vino; qvi Pythia cantat
tibicen, didicit privs extimvitqve magistrvm. 415
Nvnc satis est dixisse: "Ego mira poemata pango;
occvpet extremvm scabies; mihi tvrpe relinqvi est
et, qvod non didici, sane nescire fateri."
Vt praeco, ad merces tvrbam qvi cogit emendas,
adsentatores ivbet ad lvcrvm ire poeta 420
dives agris, dives positis in fenore nvmmis.
Si vero est vnctvm qvi recte ponere possit
et spondere levi pro pavpere et eripere atris
litibvs implicitvm, mirabor si sciet inter
noscere mendacem vervmqve beatvs amicvm. 425
Tv sev donaris sev qvid donare voles cvi,
nolito ad versvs tibi factos dvcere plenvm
laetitiae; clamabit enim: "Pvlchre, bene, recte",
pallescet svper his, etiam stillabit amicis
ex ocvlis rorem, saliet, tvndet pede terram. 430
Vt qvi condvcti plorant in fvnere dicvnt
et facivnt prope plvra dolentibvs ex animo, sic
derisor vero plvs lavdatore movetvr.
Reges dicvntvr mvltis vrgere cvlillis
et torqvere mero, qvem perspexisse laborent 435
an sit amicitia dignvs; si carmina condes,
nvmqvam te fallent animi svb volpe latentes.
Qvintilio siqvid recitares: "Corrige, sodes,
hoc" aiebat "et hoc"; melivs te posse negares,
bis terqve expertvm frvstra; delere ivbebat 440
et male tornatos incvdi reddere versvs.
Si defendere delictvm qvam vertere malles,
nvllvm vltra verbvm avt operam insvmebat inanem,
qvin sine rivali teqve et tva solvs amares.
Vir bonvs et prvdens versvs reprehendet inertis, 445
cvlpabit dvros, incomptis adlinet atrvm
transvorso calamo signvm, ambitiosa recidet
ornamenta, parvm claris lvcem dare coget,
argvet ambigve dictvm, mvtanda notabit,
fiet Aristarchvs, nec dicet: "Cvr ego amicvm 450
offendam in nvgis?" Hae nvgae seria dvcent
in mala derisvm semel exceptvmqve sinistre.
Vt mala qvem scabies avt morbvs regivs vrget
avt fanaticvs error et iracvnda Diana,
vesanvm tetigisse timent fvgivntqve poetam, 455
qvi sapivnt; agitant pveri incavtiqve seqvvntvr.
Hic dvm svblimis versvs rvctatvr et errat,
si velvti mervlis intentvs decidit avceps
in pvtevm foveamve, licet "svccvrrite" longvm
clamet "io cives", non sit qvi tollere cvret. 460
Si cvret qvis opem ferre et demittere fvnem,
"qvi scis an prvdens hvc se deiecerit atqve
servari nolit?" dicam, Sicvliqve poetae
narrabo interitvm. Devs inmortalis haberi
dvm cvpit Empedocles, ardentem frigidvs Aetnam 465
insilvit. Sit ivs liceatqve perire poetis;
invitvm qvi servat, idem facit occidenti.
Nec semel hoc fecit nec, si retractvs erit, iam
fiet homo et ponet famosae mortis amorem.
Nec satis apparet cvr versvs factitet, vtrvm 470
minxerit in patrios cineres, an triste bidental
moverit incestvs; certe fvrit, ac velvt vrsvs,
obiectos caveae valvit si frangere clatros,
indoctvm doctvmqve fvgat recitator acerbvs;
qvem vero arripvit, tenet occiditqve legendo, 475
non missvra cvtem nisi plena crvoris hirvdo.